ผู้คนในแต่ละพื้นที่ชนบทของเวียดนามมีภาษาเฉพาะของตนเอง แต่ในพื้นที่หายาก เช่น เหงะ-ติ๋ญ ภาษาในการสื่อสารในชีวิตประจำวันกลายมาเป็น "ความพิเศษ" ที่สร้างเอกลักษณ์ทางวัฒนธรรมที่เป็นเอกลักษณ์และทำให้ผู้คนสามารถระบุและเชื่อมโยงชุมชนทางสังคมได้

เทศกาล Vi Giam เป็นวิธีหนึ่งในการอนุรักษ์และเผยแพร่ภาษาศิลปะในชีวิต ภาพถ่ายการแสดงของชมรมเพลงพื้นบ้าน Nguyen Cong Tru Vi Giam (Nghi Xuan) ในเทศกาล Nghe An - Ha Tinh Inter-Provincial Vi Giam Festival 2023

“เสียงของเหงะอานกลับมาอีกครั้ง”

เหงะอาน (รวมเหงะอานและห่าติ๋ญ) ตั้งอยู่กลางแผนที่ของเวียดนาม ถือเป็นดินแดนโบราณ ตามเอกสารทางโบราณคดีระบุว่ามีผู้คนอาศัยอยู่ในดินแดนแห่งนี้มานานกว่า 5,000 ปีแล้ว เมืองเหงะอานซึ่งเกี่ยวข้องกับสัญลักษณ์ของภูเขาฮ่อง-แม่น้ำลัม มีมรดกทางวัฒนธรรมทั้งแบบจับต้องได้และจับต้องไม่ได้ที่มีเอกลักษณ์และเป็นเอกลักษณ์มากมาย ซึ่งควบคู่ไปกับกระบวนการก่อตัวของการพัฒนา ภาษาท้องถิ่นงะ (ทั้งการออกเสียง คำศัพท์ ความหมาย) ของชาวแผ่นดินงะ-ติญห์ ถือเป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัวในการสื่อสารและชีวิตประจำวัน ภาษาทางศิลปะยังแทรกอยู่ในบทกวี ศิลปะพื้นบ้าน และแม้แต่รูปแบบศิลปะร่วมสมัย เช่น เพลงพื้นบ้านของจังหวัดเหงะติญห์ ซึ่งถือเป็นมรดกทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้อันเป็นตัวแทนของมนุษยชาติ

ภาษาถิ่นเหงะนั้นหนักหนาสาหัสเท่าแผ่นดินเกิดแห่งความลำบากยากเข็ญมาหลายชั่วรุ่น ในด้านสัทศาสตร์ (พิสัย) ตามที่นักภาษาศาสตร์หลายๆ คนให้ความเห็นไว้ ระบบเสียงของภาษาถิ่นเหงะ-ติญห์นั้นไม่สมบูรณ์เท่ากับในภาษาประจำชาติ เสียงตกจะเด่นชัดเป็นเสียงหนัก ในสำเนียง Nghi Loc และ Nghi Xuan มีบางสำเนียงที่มีระบบเสียงวรรณยุกต์เพียง 4 โทน และบางสำเนียงการออกเสียงก็มีเพียง 3 โทนเท่านั้น ในด้านการรับรู้ ผู้ฟังจะได้รับภาษาที่ “เจือจาง” ซึ่งคุณค่าที่โดดเด่นของเสียงบางเสียงจะไม่ชัดเจนอีกต่อไป

โครงการวิจัยหนึ่งเกี่ยวกับภาษาเหงะได้รับการสอนในแผนกภาษาที่เกี่ยวข้องของมหาวิทยาลัยวินห์ (เหงะอาน)

จากการศึกษาล่าสุด รองศาสตราจารย์ ดร. ฮวง ตรอง กันห์ (มหาวิทยาลัยวินห์) ให้ความเห็นว่า “ความสอดคล้องทางสัทศาสตร์ระหว่างคำท้องถิ่นของภาษาเหงะ-ติญห์กับคำประจำชาตินั้นมีความหลากหลาย แต่ก็มีความซับซ้อนมาก ความสอดคล้องทางสัทศาสตร์นี้เกิดขึ้นในพยัญชนะเริ่มต้น คำคล้องจอง และวรรณยุกต์ แต่ไม่ได้เกิดขึ้นในอัตราส่วนที่สม่ำเสมอระหว่างส่วนที่เป็นเสียงเหล่านั้นและในแต่ละส่วน อย่างไรก็ตาม โดยทั่วไปแล้ว ความสอดคล้องทางสัทศาสตร์จะสม่ำเสมอ พยัญชนะเริ่มต้นส่วนใหญ่ของคำท้องถิ่นของภาษาเหงะ-ติญห์สอดคล้องกับพยัญชนะเริ่มต้นจำนวนมากในภาษาเวียดนามประจำชาติ ซึ่งยังพิสูจน์ได้ว่าการเปลี่ยนแปลงทางสัทศาสตร์ของระบบพยัญชนะเริ่มต้นของภาษาเหงะ-ติญห์นั้นน้อยมากและช้ามาก ในส่วนของสัมผัส ความสอดคล้องนั้นมีความซับซ้อนมากกว่า โดยเฉพาะอย่างยิ่งความสอดคล้องของสัมผัสประเภทต่างๆ ในส่วนของวรรณยุกต์ ความสอดคล้องนั้นเกิดขึ้นส่วนใหญ่ในวรรณยุกต์หนักและราบเรียบของภาษาเหงะติญห์ร่วมกับวรรณยุกต์อื่นๆ ของคำประจำชาติ”

ในด้านความหมาย ระบบคำท้องถิ่นภาษาเหงะ-ติญห์มีความซับซ้อนมากกว่าประเด็นเรื่องสัทศาสตร์ ระบบของคำนาม คำสรรพนามบุคคล คำสรรพนามชี้เฉพาะ คำคุณศัพท์ กริยา... มีความหลากหลายมากและแตกต่างกันมากด้วย ดังนั้นเมื่อต้องสื่อสารกับท้องถิ่นต่างๆ ทั่วประเทศ ชาวเขมรที่มีประสบการณ์มักจะต้อง "แปล" ให้กับผู้ฟัง เนื่องจากที่นี่เป็นดินแดนโบราณ ระบบคำนามที่ใช้ในการตั้งชื่อสถานที่ วัตถุ สิ่งของ และเหตุการณ์แบบโบราณจึงมีความเก่าแก่มากเช่นกัน เมื่อเวลาผ่านไป ระบบคำศัพท์เหล่านี้จะค่อยๆ หายไป กลายเป็น "เมืองหลวงโบราณ" ในสำนวน สุภาษิต เพลงพื้นบ้าน และกลายเป็นหัวข้อสำหรับนักวิจัยด้านวัฒนธรรม ตัวอย่างเช่น ระบบคำท้องถิ่นในบทกวี “น้ำตกเทพเจ้าสายฟ้า” ของนักประพันธ์ เล แถ่ง บิ่ญ ตัวอย่างเช่น “trở” เป็นรูปแบบท้องถิ่นของ “trở”: Trở mâa - trở nam đá; พายุ-พายุลม. โดยเฉพาะระบบสรรพนามส่วนตัว: Tau, mi, hung, a, eng... คำสรรพนามสาธิต: ni, no, te... คำคำถาม: rua, he, mo (mo ru mo river mo no cho/mo ป่า mo sea cho mo mo mo?)

วิดีโอ: เพลงพื้นบ้าน "ฟ้าร้องพระเจ้าตก" ที่มา : HTTV

ในสังคมยุคใหม่ การแลกเปลี่ยนวัฒนธรรมแพร่หลายมากขึ้นเรื่อยๆ แต่ภาษาถิ่นเหงะยังคงได้รับการอนุรักษ์และคงอยู่ โดยเป็นลักษณะที่สะท้อนถึงบุคลิกภาพและวัฒนธรรมของผู้คนที่บ้านเกิดของเขาหงษ์-แม่น้ำลัม การใช้ภาษาถิ่นเหงะไม่เพียงแต่ทำให้เกิดไหวพริบและเสียดสีในการสื่อสารเท่านั้น แต่ยังช่วยสร้างความใกล้ชิดสนิทสนม อันเป็นสัญลักษณ์ที่ทำให้ชาวเหงะไม่สับสนกับใบหน้าอื่นๆ เมื่อต้องเดินทางไปไกล

แม้ว่าเธอจะอยู่ห่างจากบ้านเกิดมานานกว่า 40 ปีแล้ว แต่ทุกครั้งที่เธอได้พบกับศิลปินพื้นบ้านฮ่องอ๋าน ผู้คนก็ยังคงสัมผัสได้ถึงจิตวิญญาณและตัวตนของคนห่าติ๋งในตัวเธอ ผ่านคำพูดและบทเพลงจากบ้านเกิดของเธอ “สำหรับชาวเหงะติญหลายพันคนที่อาศัยและทำงานในภาคใต้ในปัจจุบัน สำเนียงเหงะถือเป็น “จิตวิญญาณอันศักดิ์สิทธิ์” ของภูเขาและแม่น้ำในบ้านเกิด ความรักที่มีต่อบ้านเกิดที่คนไกลบ้านมักจะเก็บรักษาไว้เป็นสมบัติล้ำค่า การได้พูดภาษาพื้นเมืองในการพบปะและพบปะสังสรรค์กับเพื่อนร่วมชาติถือเป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์และน่าประทับใจมาก ดังนั้น เมื่อได้ยินเพลงกล่อมเด็กและเพลงพื้นบ้านจากต่างแดน ทุกคนก็จะรู้สึกคิดถึงบ้านเกิดของตนเอง เมื่อเราได้เดินทางไปไกล เราจึงตระหนักว่าภาษาพื้นเมืองคือสถานที่ที่ควรกลับไป” ศิลปินแห่งชาติ ฮ่อง อวน กล่าว

ศิลปินของประชาชนเหงียน ฮ่อง อวนห์ เป็นบุคคลที่ทุ่มเทความพยายามอย่างมากในการอนุรักษ์และส่งเสริมภาษาแห่งศิลปะผ่านบทเพลงกล่อมเด็กของวีเกียมในจังหวัดทางภาคใต้

ในกระแสวัฒนธรรมของชาติ มีบทกวีและเพลงมากมายที่ใช้น้ำเสียงและคำของเหงะอาน สร้างเอกลักษณ์ของตนเอง แพร่หลายในชีวิตและเป็นที่รักของผู้คนทั่วประเทศ เช่น เพลง "Nguoi con gai song La" (บทกวีของเหงียน ฟอง ถวี ดนตรีของด๋านโญ) "บทเพลงแห่งดวงใจคนห่าติ๋งห์" (นักดนตรีเหงียน วัน ตี) บทกวี "Tieng Nghe" ของกวีเหงียน บุย โวย หรือเพลงล่าสุด เช่น "Giong Nghe tim ve" ของนักดนตรีเล ซวน ฮวา แต่งด้วยบทกวีของลวง ขัก ถัน...

ด้วยคำศัพท์ที่หลากหลาย อุดมไปด้วยความหมายที่แสดงถึงความแตกต่าง ระดับของอารมณ์ ความรู้สึก การบรรยาย การบอกเล่าเหตุการณ์ ฉาก ผู้คน และภาษาถิ่นที่เป็นเอกลักษณ์ ภาษาเชิงศิลปะมีส่วนช่วยทำให้ภาษาเวียดนามมีความสมบูรณ์และสวยงามยิ่งขึ้นในชีวิตทางสังคมยุคใหม่ และยังเป็นส่วนหนึ่งที่ไม่อาจแยกออกจากกันได้ในการนำชุมชนชาวเหงะติญมาใกล้ชิดกันมากขึ้น ดังที่นักเขียน Ilya E.Ren-bua (รัสเซีย) เคยกล่าวไว้ว่า "ความรักต่อบ้าน ความรักต่อหมู่บ้าน ความรักต่อชนบท ได้กลายมาเป็นความรักต่อปิตุภูมิ" จากการรักภาษาบรรพบุรุษ ชาวเงะก็มีความรักบ้านเกิดเพิ่มมากขึ้น และร่วมมือกันสร้างและพัฒนาประเทศ

เพื่อไม่ให้เสียงที่คุ้นเคยกลายเป็นเสียงแปลก...

ภาษาเหงะเป็นระบบภาษาถิ่นในภาษาเวียดนาม แต่ด้วยการอนุรักษ์และเผยแพร่ให้แพร่หลายมากขึ้น ภาษาเหงะจึงกลายเป็น "แบรนด์" ที่ระบุถึงวัฒนธรรมและผู้คนของชาวเหงะอันในบริบทของการบูรณาการ แม้ว่าจะอุดมไปด้วยการแสดงออก แต่ภาษาเหงะอานก็ยังมีข้อจำกัดในด้านการสื่อสารมวลชน โดยต้องให้ชาวเหงะอานมีความยืดหยุ่นในการใช้ภาษาแม่ ภาษาถิ่น และภาษาถิ่นในการทำงานและการศึกษาเพื่อให้เกิดประสิทธิภาพ

ชมรมเพลงพื้นบ้าน Vi Giam จากจังหวัดทางภาคใต้จะแสดงในงานวัฒนธรรมที่นครโฮจิมินห์ในปี 2022 รูปภาพ: จัดทำโดย NNND Hong Oanh

นาย Duong Van The (จาก Loc Ha ซึ่งปัจจุบันทำงานอยู่ใน Lao Cai) กล่าวว่า “ภาษา Nghe An มีคำที่สื่อความหมายได้หลากหลาย ตั้งแต่คำสรรพนามไปจนถึงคำคุณศัพท์และคำกริยา... แต่ถ้าใช้ในบริบทที่ไม่ถูกต้อง คำเหล่านั้นจะหยาบคายมาก บางครั้งอาจหยาบคาย ทำให้ฝ่ายตรงข้าม แม้กระทั่งคนพื้นเมือง Nghe An เองก็รู้สึกไม่สบายใจ โดยเฉพาะคำคุณศัพท์ที่แสดงถึงความหยาบคาย ห้วน... ดังนั้น จึงจำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องกำจัดและจำกัดให้เหลือเฉพาะคำคุณศัพท์เท่านั้น” เป็นที่ทราบกันดีว่าเนื่องจากนายถิงหลงใหลในภาษาบ้านเกิดของตน จึงได้เข้าร่วมกลุ่มโซเชียลเน็ตเวิร์กของชาวเหงะหงุด้วยจุดประสงค์เพื่อสื่อสารในภาษาบ้านเกิดของตนเพื่อสนองความปรารถนาของตน อย่างไรก็ตามสมาชิกกลุ่มบางคนใช้คำหยาบคายในการโพสต์และแสดงความคิดเห็น ทำให้เขารู้สึกไม่สบายใจและต้องออกจากกลุ่ม

ข้อจำกัดประการหนึ่งของภาษาเงะหงุในการสื่อสารกับทุกภูมิภาคคือ สำเนียงหนัก ทำให้คำที่มีเครื่องหมายทิลดา (~) และเครื่องหมายคำถาม (?) ออกเสียงเป็นเครื่องหมายหนัก (.) และในบางภูมิภาค เครื่องหมายหนัก (.) จะเปลี่ยนเป็นเครื่องหมายเกรอะ (`) และเครื่องหมายเกรอะ (`) จะเปลี่ยนเป็นเครื่องหมายแหลม (')... ทำให้ผู้คนจากภูมิภาคอื่นเข้าใจผิดหรือเข้าใจได้ยาก ในทางกลับกัน สำเนียงภาษาเขมรที่หนักหน่วงยังเป็นอุปสรรคในการเรียนภาษาต่างประเทศอีกด้วย ในการแข่งขันต้อนรับสถานประกอบการที่พักระหว่างจังหวัดประจำปี 2023 ใน Thanh Hoa - Nghe An - Ha Tinh ซึ่งจัดขึ้นที่เมือง Vinh เมื่อเร็ว ๆ นี้ ได้มีการแสดงให้เห็นอย่างชัดเจน ผู้เข้าแข่งขันบางคนจากเหงะอานและห่าติ๋ญ เมื่ออธิบายเป็นภาษาอังกฤษ มีสำเนียงถิ่นที่เด่นชัด ทำให้คณะกรรมการและผู้ชมบางส่วนรู้สึกสับสน

บ้านเกิดของแม่น้ำลำคลองและภูเขาหงส์ ภาพถ่าย : ดินห์เญิ๊ต

ตามที่นักเขียนและนักวิจัยบางคนกล่าวไว้ หากต้องการให้ภาษาเหงะอานรักษาเอกลักษณ์ของตนไว้ได้ในขณะที่ยังคงบูรณาการเข้ากับชีวิตสมัยใหม่ สิ่งแรกที่จะต้องมีคือนโยบายและกลยุทธ์ในการอนุรักษ์ภาษา โดยเฉพาะอย่างยิ่งโรงเรียนจำเป็นต้องมีบทเรียนอย่างเป็นระบบเกี่ยวกับความดี ความงาม และข้อจำกัดของศิลปะ เสริมสร้างการอนุรักษ์มรดกทางวัฒนธรรม อาทิ เพลงกล่อมเด็ก เพลงพื้นบ้านเวียงตีน เพลงเวียงจี๊ม เพลงกาทรู... เพื่อฟื้นฟูคำพูดบรรพบุรุษที่ยังคงสำนึกและจิตวิญญาณอันเป็นเอกลักษณ์ของชาวเวียงตีน ศิลปินและช่างฝีมือต้องตระหนักถึงความรับผิดชอบของตนโดยนำคำพูดของบรรพบุรุษจากเพลงพื้นบ้าน สุภาษิต สำนวน และวิธีพูดของชาวเงะเข้าไปในผลงานของตน จากนั้นจึงเผยแพร่ความงดงามของภาษาศิลปะสู่ชีวิตสมัยใหม่

บุคคลแต่ละคนในชุมชนงะต้องใส่ใจกับการออกเสียงและใช้คำศัพท์อย่างยืดหยุ่นในแต่ละบริบท โดยใส่ใจประชากรทั้งหมดเพื่อให้ผู้ฟังรับเนื้อหาได้ง่าย หลีกเลี่ยงความเข้าใจผิด และก่อให้เกิดอุปสรรคในการทำงานและการใช้ชีวิต

เทียน วี - ฮันห์ นาน