Lễ hội đền Hạ, đền Thượng và đền Ỷ La được tổ chức quy mô, bắt đầu bằng lễ rước Phương Dung công chúa (người chị) từ đền Ỷ La ở phường Ỷ La về đền Hạ ở phường Tân Quang vào sáng sớm ngày 11/2 (âm lịch). Hôm sau là lễ rước Ngọc Lân công chúa (người em) từ đền Thượng ở xã Tràng Đà về đền Hạ để hợp tế. Trong suốt những ngày sau đó, lễ hội diễn ra với nhiều trò chơi hấp dẫn như đánh tổ tôm, cờ tướng, chọi gà, kéo co, hát chầu văn, thả hoa đăng trên sông Lô...

Lễ hội bao gồm một chuỗi hoạt động cùng các nghi thức tế lễ trang nghiêm tượng trưng cho sự đoàn tụ, sum họp gia đình của hai chị em công chúa Phương Dung và Ngọc Lân, là dịp để người dân Tuyên Quang tri ân công đức các vị thánh Mẫu đã chở che cho cộng đồng. Không chỉ mang những nét văn hóa đặc sắc của tín ngưỡng thờ Mẫu, lễ hội còn hội tụ những nét văn hóa đặc trưng của xứ Tuyên.

Điểm nhấn của lễ hội được nhiều người chờ đợi nhất là tục "chui kiệu Mẫu" với niềm tin được thánh Mẫu ban cho sức khỏe, hạnh phúc. Khi đoàn rước kiệu Mẫu đi qua các con phố, người dân mọi lứa tuổi đều chờ hai bên đường để được chui qua kiệu Mẫu với niềm hy vọng về một năm mới tốt lành. Lễ hội kết thúc vào ngày 16/2 khi nhân dân làm lễ hoàn cung, đưa các Mẫu trở về đền thờ riêng của mình.

Đồng chí Hoàng Việt Phương, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Tuyên Quang cho biết: Tín ngưỡng thờ Mẫu có mặt ở Tuyên Quang từ đầu thế kỷ 17 và phát triển mạnh vào thế kỷ 18. Nơi đây được cho là nơi phát tích của thánh Mẫu Đệ Tam - vị thần cai quản sông nước. Cũng bởi hệ thống đền thờ mẫu Thoải khá dày nên Tuyên Quang được coi là "vùng mẫu Thoải, vùng đất Mẫu". Tuyên Quang xác định du lịch văn hóa tâm linh là một trong ba loại hình du lịch chính, góp phần đưa du lịch trở thành ngành kinh tế quan trọng của tỉnh.

Những năm qua, thành phố Tuyên Quang xây dựng nhiều sản phẩm, tuyến du lịch tâm linh đặc sắc kết nối trung tâm thành phố với các di tích như đền Hạ, đền Thượng, đền Ỷ La, đền Cấm, Lâm Sơn linh từ, Thiền viện Trúc Lâm, chùa Linh Thông... thu hút khách thập phương. Tuy nhiên, dù sản phẩm du lịch tâm linh của Tuyên Quang đã hình thành từ lâu, song chưa mang lại nhiều nguồn lợi, khách chi tiêu chưa nhiều. Theo thống kê, vào mùa lễ hội hằng năm, Tuyên Quang đón khoảng 300-400 nghìn lượt khách du lịch tâm linh nhưng chủ yếu là tiền giọt dầu, công đức.

Theo Tiến sĩ Nguyễn Vũ Phan, nguyên Quyền Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Tuyên Quang, tỉnh phải tạo ra sự khác biệt bằng cách dựa vào đặc điểm nổi bật là vùng đất mẫu Thoải - vị thánh Mẫu phù trợ cho việc làm ăn thuận lợi để thu hút khách đến; cần xây dựng sản phẩm du lịch tâm linh đặc trưng là lễ hội đền Mẫu, đền Thượng, đền Ỷ La. Bên cạnh đó, tỉnh cần nghiên cứu xây dựng một sản phẩm du lịch tâm linh không chỉ mang lại nguồn thu cho các đền, chùa mà phải tạo việc làm, thu nhập cho người dân trong khu vực. Có như vậy, cộng đồng dân cư mới tự giác tham gia sáng tạo và phát triển du lịch.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Bùi Hoài Sơn, Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội cho biết: Việc phát triển du lịch tâm linh dựa trên tín ngưỡng thờ Mẫu ở Tuyên Quang không chỉ góp phần quảng bá văn hóa địa phương mà còn tạo động lực phát triển kinh tế, thu hút du khách trong nước và nước ngoài. Tuy nhiên, để du lịch tâm linh phát triển bền vững, cần có sự cân bằng giữa đẩy mạnh du lịch và bảo tồn các giá trị thiêng liêng vốn có.

Để xây dựng một sản phẩm du lịch tâm linh đặc sắc, Nhà nước và chính quyền địa phương cần có những chính sách hỗ trợ phù hợp, khuyến khích các mô hình du lịch tâm linh có trách nhiệm; đồng thời, đẩy mạnh công tác truyền thông, hướng dẫn du khách thực hành tín ngưỡng một cách đúng đắn, tránh các hành vi sai lệch, lợi dụng tín ngưỡng để trục lợi.

Việc phát triển du lịch tâm linh gắn với tín ngưỡng thờ Mẫu một cách bài bản, khoa học và có định hướng không chỉ giúp bảo tồn những giá trị văn hóa truyền thống mà còn góp phần đưa Tuyên Quang trở thành một trung tâm du lịch tâm linh đặc sắc, đáp ứng nhu cầu tìm hiểu, trải nghiệm văn hóa của du khách.

Nguồn: https://nhandan.vn/tuyen-quang-vung-dat-mau-linh-thieng-post864506.html