Hội thảo khoa học quốc tế: Giá trị thương hiệu Quần thể danh thắng Tràng An gắn với chính sách bảo tồn Di sản và phát triển du lịch bền vững

Các đồng chí: Trần Song Tùng, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh; GS.TS Nguyễn Văn Kim, Phó Chủ tịch Hội đồng Di sản Văn hóa Quốc gia, thành viên Ủy ban Di sản Thế giới; đại diện Ủy ban Quốc gia UNESCO Việt Nam; lãnh đạo Trường Liên ngành và Nghệ thuật (Đại học Quốc gia Hà Nội); lãnh đạo Sở Du lịch Ninh Bình chủ trì Hội thảo.

Dự Hội thảo có ông Poshitha Perera, Đại sứ Sri Lanka tại Việt Nam; bà Khăm-Phao, Đại sứ đặc mệnh toàn quyền nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào tại Việt Nam; ông Jonathan Wallace Baker, Trưởng đại diện Văn phòng UNESCO tại Việt Nam; các chuyên gia, nhà khoa học, tổ chức quốc tế; lãnh đạo các sở, ban, ngành của tỉnh; các xã, phường và các doanh nghiệp du lịch trong khu Di sản.

Đề dẫn Hội thảo do đồng chí Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Trần Song Tùng phát biểu nhấn mạnh: Tỉnh Ninh Bình sở hữu hệ sinh thái di sản phức hợp bao gồm di sản văn hóa, di sản định cư, cảnh quan thiên nhiên và đa dạng sinh học… Nhận thức rõ giá trị to lớn của di sản tự nhiên và văn hoá, tỉnh Ninh Bình đã ưu tiên tập trung nguồn lực cho nghiên cứu khoa học, đầu tư xây dựng hạ tầng du lịch đồng bộ, cải thiện kết nối giao thông, nâng cấp các dịch vụ phụ trợ, đồng thời phục dựng cảnh quan, tôn tạo các di tích lịch sử, danh lam thắng cảnh, khôi phục không gian văn hóa truyền thống. Những công trình này không chỉ góp phần bảo tồn và phát huy giá trị di sản, mà còn trở thành các điểm đến hấp dẫn, tạo sức hút mạnh mẽ đối với du khách trong và ngoài nước, thúc đẩy phát triển du lịch bền vững và nâng cao đời sống cộng đồng địa phương…

Hội thảo có ý nghĩa quan trọng trong việc tạo diễn đàn để các nhà khoa học, chuyên gia, nhà quản lý, doanh nghiệp và cộng đồng cùng chia sẻ tri thức, kinh nghiệm, giải pháp sáng tạo trong quản lý, bảo tồn và khai thác Di sản. Đây không chỉ là cơ hội để tỉnh Ninh Bình tiếp thu những bài học quý báu từ thực tiễn trong nước và quốc tế, mà còn là dịp để lan tỏa hình ảnh, giá trị và thương hiệu toàn cầu của Quần thể danh thắng Tràng An. Thông qua hội thảo, tỉnh Ninh Bình kỳ vọng tiếp tục xây dựng tầm nhìn chung và những khuyến nghị thiết thực về cơ chế, chính sách, trên cơ sở đó đề ra “Văn kiện Tràng An”, văn bản mang ý nghĩa định hướng, vừa là sự chia sẻ bài học kinh nghiệm, vừa khẳng định cam kết và quyết tâm của tỉnh trong công tác quản lý, bảo tồn Di sản.

Hội thảo là dịp để địa phương cùng các chuyên gia, các nhà khoa học tiếp tục thảo luận, đánh giá toàn diện giá trị thương hiệu Quần thể danh thắng Tràng An; thống nhất quan điểm về tầm quan trọng của việc bảo tồn Di sản, chọn lọc, đánh giá những thuận lợi, khó khăn, thách thức, đề xuất các hành động cụ thể nhằm điều chỉnh, bổ sung, hoạch định chiến lược phát triển bền vững bao trùm trong dài hạn của Di sản.

Di sản Tràng An hướng tới mục tiêu lấy thiên nhiên là nền tảng, văn hóa là động lực và con người là trung tâm trong việc định hình tương lai bền vững; do đó thông qua Hội thảo tiếp tục hoàn thiện và thực hiện mô hình hợp tác công - tư trong quản lý, bảo tồn, phát huy giá trị di sản; đẩy mạnh xã hội hóa trong phát huy các giá trị của di sản; hoàn thiện mô hình hợp tác: Nhà nước - Nhà khoa học - Doanh nghiệp - Người dân. Xác định con người là chủ thể, là mục tiêu của phát triển bền vững; nâng cao trách nhiệm của cả cộng đồng, tạo điều kiện cho người dân tham gia bảo vệ di sản, bảo tồn các di tích lịch sử - văn hóa, các di sản văn hóa phi vật thể, phát triển đa dạng sinh học, tạo việc làm và thu nhập tốt cho cộng đồng sống trong khu di sản.

Tại Hội thảo, tỉnh Ninh Bình mong muốn nhận được sự đóng góp ý kiến của các chuyên gia, nhà nghiên cứu và nhà quản lý trong nước và quốc tế cùng chia sẻ kinh nghiệm, thảo luận các chính sách, mô hình quản lý, bảo tồn Di sản và đề xuất các giải pháp, chiến lược phù hợp, tiếp tục tôn vinh, khẳng định vai trò, tầm quan trọng các giá trị nổi bật toàn cầu của Di sản Tràng An trong không gian tỉnh Ninh Bình mới và tiếp tục thực hiện những cam kết với UNESCO trong công tác quản lý, phát huy giá trị để gìn giữ và bảo tồn Di sản cho thế hệ mai sau theo tinh thần Công ước 1972 về Bảo vệ Di sản văn hóa và tự nhiên đã được Đại hội đồng UNESCO thông qua.

Theo báo cáo tổng hợp, hiện nay toàn tỉnh có gần 5.000 di tích, trong đó có 8 di tích quốc gia đặc biệt, 33 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, cùng một Di sản Văn hóa và Thiên nhiên Thế giới - Quần thể danh thắng Tràng An. Quần thể danh thắng Tràng An chính thức được UNESCO vinh danh là Di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới vào năm 2014, là Di sản hỗn hợp đầu tiên của Việt Nam và khu vực Đông Nam Á, đánh dấu cột mốc lịch sử quan trọng trong công cuộc phát triển kinh tế - xã hội gắn với bảo tồn Di sản; đồng thời khẳng định vị thế của Ninh Bình trên bản đồ di sản toàn cầu.

Các yêu cầu, khuyến nghị của Ủy ban Di sản Thế giới được tỉnh Ninh Bình chỉ đạo thực hiện một cách nghiêm túc, có trách nhiệm. Các giá trị nổi bật toàn cầu của di sản được tôn trọng và gìn giữ; nhận thức của các cấp ủy, chính quyền địa phương và cộng đồng về vai trò, tầm quan trọng của di sản được nâng cao; công tác nghiên cứu khoa học được đẩy mạnh; công tác xúc tiến, quảng bá, diễn giải các giá trị của di sản gắn với phát triển du lịch thường xuyên được đổi mới. Đây là những giải pháp, hành động cụ thể, là cam kết mạnh mẽ của tỉnh Ninh Bình nhằm đảm bảo tính toàn vẹn, tính xác thực và các giá trị nổi bật toàn cầu của di sản.

Ninh Bình là một trong các địa phương đã vận dụng linh hoạt, hiệu quả mô hình hợp tác công - tư, đảm bảo lợi ích hài hoà giữa các bên: Cộng đồng (người dân) - Chính quyền - Doanh nghiệp, cùng với sự tham gia, đồng hành của các chuyên gia, nhà khoa học. Sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế từ nông nghiệp sang dịch vụ du lịch hướng tới tăng trưởng xanh và bền vững đã phát huy sức sống, tiềm năng, giá trị di sản, để di sản thực sự là của cộng đồng, do cộng đồng bảo vệ, phát huy. Quần thể danh thắng Tràng An đã trở thành hạt nhân thúc đẩy phát triển du lịch, dịch vụ, tiểu thủ công nghiệp, kết nối hài hòa giữa bảo tồn di sản, đảm bảo phúc lợi xã hội và sinh kế bền vững.

Năm 2024, tỉnh Ninh Bình đã phối hợp với Trường Khoa học liên ngành và Nghệ thuật (Đại học Quốc gia Hà Nội) và các chuyên gia quốc tế thực hiện Đề án “Lượng giá giá trị kinh tế của Quần thể danh thắng Tràng An”. Kết quả của Đề án đã xác định tổng giá trị kinh tế của Quần thể danh thắng Tràng An được lượng hóa với giá trị khoảng 213 tỷ USD, bao gồm các nhóm giá trị cốt lõi như: Giá trị du lịch và giải trí; giá trị hệ thống kát (karst); giá trị đa dạng sinh học; giá trị khảo cổ; giá trị rừng đặc dụng Tràng An; giá trị văn hóa, tín ngưỡng tôn giáo; giá trị nghệ thuật biểu diễn dân gian; giá trị đất ở từ tác động của di sản vùng lõi và vùng đệm.

Kết quả lượng giá cũng đi cùng với khuyến nghị 5 mô hình phát triển đặc thù, các chính sách và công ước quốc tế về bảo tồn di sản theo các chuẩn mực của UNESCO. Các đóng góp khoa học từ góc độ lượng hóa giá trị kinh tế di sản đã góp phần nhận diện đầy đủ các giá trị của Di sản, khẳng định các quyết sách về phát triển du lịch, công nghiệp văn hóa, đô thị hóa theo đặc thù di sản và cảnh quan văn hóa thiên niên kỷ, đi đôi với đảm bảo phúc lợi xã hội và công bằng trong phát triển của tỉnh Ninh Bình, là các định hướng mang tính chiến lược, có thể là bài học kinh nghiệm cho các địa phương có di sản thế giới…

Tại Hội thảo đã có 16 tham luận của các đồng chí lãnh đạo, chuyên gia, nhà khoa học trong nước, quốc tế trình bày trực tiếp, đóng góp nhiều ý kiến tâm huyết, có giá trị khoa học và thực tiễn cao, nhằm tiếp tục phân tích, làm rõ những giá trị nổi bật toàn cầu của Quần thể danh thắng Tràng An; từ đó nhận diện sâu sắc vai trò, tầm ảnh hưởng của thương hiệu Di sản đối với chiến lược, định hướng bảo tồn, phát huy giá trị gắn với phát triển du lịch bền vững và phát triển xã hội.

Hội thảo đã thông qua "Văn kiện Tràng An", tiếp tục khẳng định tầm nhìn chiến lược, xác lập định hướng đưa Quần thể Danh thắng Tràng An trở thành mô hình tiêu biểu về phát triển bền vững dựa trên di sản, với Thiên nhiên là nền tảng, Văn hóa là động lực, Con người là trung tâm và Cộng đồng là chủ thể. Văn kiện khẳng định trách nhiệm, khát vọng và quyết tâm bảo tồn, phát huy giá trị di sản Tràng An. Đây cũng là thông điệp mạnh mẽ khẳng định Tràng An là nguồn cảm hứng và biểu tượng của hòa bình, sáng tạo và phát triển bền vững, là định hướng cho mô hình “Đô thị - di sản - sinh thái - văn hóa” bền vững, hài hòa, phát triển.