วัฒนธรรมเขมรหลากสีสันในอานซาง - ตอนที่ 4: การอนุรักษ์ภาษาของผู้คน

ชั้นเรียนภาษาเขมรที่คึกคัก

ในวันฤดูร้อน เมื่อจักจั่นเริ่มส่งเสียงร้อง ลานวัดกานุงในตำบลดิงห์ฮวาจะคึกคักไปด้วยเสียงอ่านและสะกดคำภาษาเขมร ในพื้นที่อันเงียบสงบ เสียงเด็กๆ ดังก้องกังวานไปตามจังหวะนิ้วชี้ของพระสงฆ์ ปีนี้วัดได้เปิดชั้นเรียน 3 ห้อง มีนักเรียนเกือบ 70 คน ตลอดระยะเวลา 3 เดือนของฤดูร้อน เด็กๆ ตั้งใจเรียนทุกวันเพื่อใช้เวลาว่างให้เกิดประโยชน์ในการถ่ายทอดความรู้

เด็กๆ นั่งเรียงแถวกันอย่างเป็นระเบียบบนโต๊ะไม้เรียบง่าย จดบันทึกแต่ละจังหวะอย่างตั้งใจ ท่องพยัญชนะและสระแต่ละตัวด้วยความจริงจังและกระตือรือร้น ขณะที่พระอาจารย์ดันห์โด รองเจ้าอาวาสวัดกานุง ตรวจแก้ลายมือของนักเรียนแต่ละจังหวะ ท่านได้กล่าวว่า "เราสอนให้เด็กๆ อ่าน เขียน และสื่อสารภาษาเขมร ไม่ใช่แค่ภาษาเขมรเท่านั้น แต่ยังเป็นอัตลักษณ์ทางวัฒนธรรมประจำชาติ เป็นสะพานเชื่อมไปสู่ต้นกำเนิด"

ชั้นเรียนภาษาเขมรที่วัดตะเงา ในเขตติญเบียน ก็คึกคักไม่แพ้กัน กิจกรรมนี้ได้รับการดูแลจากทางวัดมานานกว่า 6 ปีแล้ว ตั้งแต่ชั้นเรียนระดับเริ่มต้นไปจนถึงระดับสูง ชั้นเรียนได้รับการจัดอย่างจริงจัง มีหลักสูตรที่จัดโครงสร้างอย่างดี และการเรียนการสอนฟรีทั้งหมด ปีนี้ทางวัดได้นำห้องเรียนใหม่ 4 ห้อง เข้ามาใช้ ดึงดูดนักเรียนได้มากกว่า 100 คน พระเชาขี เจ้าอาวาสวัดตะเงา กล่าวด้วยความตื่นเต้นว่า "เด็กๆ มีความสุขมากขึ้นเพราะมีห้องเรียนใหม่ หลายคนงงๆ ตอนถือชอล์กครั้งแรก แต่ดวงตาของพวกเขาสดใสและกระตือรือร้นที่จะเรียนรู้" เหนียง นย ตา ชาวเขตติญเบียน กล่าวอย่างภาคภูมิใจว่า "ขอบคุณที่ได้เรียนรู้ภาษาเขมร ทำให้ฉันเข้าใจวัฒนธรรมประจำชาติมากขึ้น ฉันชอบอ่านหนังสือภาษาเขมรเกี่ยวกับประวัติศาสตร์และประเพณี"

หลวงพ่อ Danh Hoang Nan - รองเจ้าอาวาสเจดีย์ Xeo Can ชุมชน Vinh Hoa ในชั้นเรียนภาษาเขมร ภาพถ่าย: “DANH THANH”

เมื่อมาถึงวัดเดืองเซืองเหมยในตำบลดิงฮวา เราได้ยินเสียงนักเรียนเขมรออกเสียงและสะกดคำกันมาแต่ไกล ปีนี้วัดเดืองเซืองเหมยได้เปิดห้องเรียน 7 ห้อง ตั้งแต่ชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 ถึงชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 ดึงดูดนักเรียนได้มากกว่า 100 คน ห้องเรียนมีเพียงโต๊ะและเก้าอี้เก่าๆ กระดานดำ และชอล์กสีขาว แต่ห้องเรียนเหล่านี้ช่วยให้คนหลายรุ่นสามารถเรียนรู้การอ่านและการเขียนภาษาเขมรได้

ในยุคดิจิทัล เด็กๆ เริ่มคุ้นเคยกับภาษาเวียดนามมากขึ้นจากโทรทัศน์และโซเชียลมีเดีย ส่งผลให้ภาษาเขมรค่อยๆ เลือนหายไปในชีวิตประจำวัน ดังนั้น ชั้นเรียนภาษาเขมรที่วัดจึงถือเป็น "พื้นที่ฟื้นฟูภาษาเขมร" ที่เด็กๆ สามารถหวนรำลึกถึงอัตลักษณ์ทางวัฒนธรรมของตนเองได้ ในชั้นเรียนช่วงสุดสัปดาห์ ดาญ ถิ เบา เหงียน นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 จากชุมชนดิงห์ฮวา กล่าวว่า "การเรียนรู้ภาษาเขมรช่วยให้ฉันเข้าใจผู้คนในชุมชนของฉันมากขึ้น ต่อมาฉันอยากสอนภาษาเขมรให้กับเด็กเล็ก"

ไม่เพียงแต่เด็กๆ เท่านั้น พ่อแม่หลายคนยังตระหนักถึงความสำคัญของการอนุรักษ์ภาษาประจำชาติอีกด้วย แม้จะยุ่งอยู่กับการทำเกษตรกรรม แต่คุณ Danh Thol ชาวตำบล Hon Dat ก็ยังคงพาลูกๆ ไปศึกษาที่วัด Soc Xoai เป็นประจำทุกวัน “ผมกับภรรยาไม่รู้ภาษาเขมร ดังนั้นเราจึงไม่สามารถเรียนรู้ประวัติศาสตร์ของชาติได้ เราตั้งใจที่จะให้ลูกๆ เรียนเพื่อทำความเข้าใจรากเหง้าของพวกเขา” คุณ Thol กล่าว

ความท้าทายมากมายในยุคใหม่

ใน เขตอานซาง ชาวเขมรมีสัดส่วนประมาณ 8% ของประชากรทั้งหมด ภาษาเขมรยังคงดำรงอยู่ในชีวิตประจำวันของผู้คนในระดับที่แตกต่างกัน โดยเฉพาะอย่างยิ่งในพื้นที่ชนบท อย่างไรก็ตาม พระอาจารย์ดันห์ อุต เจ้าอาวาสวัดทอนดอน เขตราชเจีย ระบุว่า เด็กเขมรส่วนใหญ่เรียนภาษาเวียดนามที่โรงเรียน แต่เมื่อกลับถึงบ้าน พวกเขาพูดภาษาเขมรได้แต่เขียนไม่ชัด เด็กหลายคนสามารถฟัง เข้าใจ และพูดได้ แต่อ่านหรือเขียนภาษาเขมรไม่ได้ โดยเฉพาะในเขตเมือง ขณะเดียวกัน เอกสารทางประวัติศาสตร์ดั้งเดิมยังคงได้รับการอนุรักษ์ไว้เป็นภาษาเขมร ซึ่งถือเป็นความท้าทายอย่างยิ่งในการอนุรักษ์ภาษาและการเขียนของผู้คน

การขาดแคลนครูและผู้ปกครองที่ต้องทำงานไกลบ้านทำให้การอนุรักษ์ภาษาประจำชาติเป็นเรื่องยากลำบากยิ่งกว่าที่เคย พระสังฆราชดันห์ ถวิญ รองเจ้าอาวาสวัดกา นุง กล่าวว่า "ก่อนหน้านี้ แต่ละชั้นเรียนมีนักเรียนหลายร้อยคน แต่ปัจจุบันเหลือเพียงไม่กี่สิบคน ผู้ปกครองต่างยุ่งอยู่กับการหาเลี้ยงชีพและไม่ค่อยใส่ใจกับการเรียนภาษาเขมร เด็กหลายคนไม่เห็นบทบาทของภาษาแม่ จึงขาดแรงจูงใจในการเรียนรู้"

เพื่อธำรงรักษาชั้นเรียน เจดีย์ได้ระดมผู้ปกครองและผู้มีอุปการคุณให้สนับสนุนสมุดบันทึก หนังสือ จักรยาน และมอบรางวัลแก่นักเรียนที่เรียนดี เพื่อส่งเสริมจิตวิญญาณแห่งการเรียนรู้ ชั้นเรียนเหล่านี้เกิดขึ้นจากความกระตือรือร้นของพระสงฆ์ที่ต้องการอนุรักษ์ภาษาและงานเขียนของเพื่อนร่วมชาติ

รักษาจิตวิญญาณของชาติ

ภายใต้แสงแดดอันร้อนแรงของฤดูร้อน คุณดาญ ซัม บัค ครูประจำโรงเรียนประถมนำไท 2 ยังคงสอนนักเรียนเขมรอย่างกระตือรือร้นที่วัดทูบา ตำบลอานเบียน ปีนี้นับเป็นฤดูร้อนครั้งที่ 26 ที่เขาอาสามาสอนที่นี่ สำหรับเขา การสอนภาษาเขมรไม่ใช่งานระยะสั้น แต่เป็นส่วนหนึ่งของพันธกิจในการรักษาเอกลักษณ์ของชาติ “นักเรียนหลายคนไม่เคยเรียนภาษาเขมรมาก่อน ห้องเรียนมีทั้งนักเรียนประถมและมัธยม ผมจึงต้องหาวิธีสอนภาษาเขมรให้เข้าใจและจดจำได้ง่ายที่สุด” คุณบัคกล่าว ขณะที่มือของเขายังคงปรับแก้ลายมือของนักเรียนอย่างระมัดระวัง

ครู Danh Sam Bach ให้คำแนะนำนักเรียนในการเขียนอักษรเขมร ภาพ: BAO TRAN

ไม่เพียงแต่สอนนักเรียนให้เขียนตัวอักษรแต่ละตัวเท่านั้น คุณบาคยังนำนิทานพื้นบ้าน ตำนาน ประเพณี และพิธีกรรมของชาวเขมรมาผสมผสานเข้าด้วยกัน ช่วยให้พวกเขาซึมซับความรักในภาษาและอัตลักษณ์ทางวัฒนธรรมของผู้คนอย่างค่อยเป็นค่อยไป ดาญ แถ่ง ฮุย นักเรียนจากหมู่บ้าน 4 ชุมชนอานเบียน เล่าว่า “คุณบาคสอนอย่างกระตือรือร้นมาก บางครั้งท่านก็จับมือผมและเขียนตัวอักษรแต่ละตัวอย่างประณีต ต้องขอบคุณท่านที่ทำให้ผมเข้าใจและรักภาษาของชาวเขมรมากขึ้น”

เพื่อให้นักเรียนได้เรียนรู้การเขียนภาษาเขมรมากขึ้น เขาจึงมักสนับสนุนให้คนในท้องถิ่นและชาวพุทธส่งบุตรหลานมาเรียนในช่วงฤดูร้อน เขายินดีรับนักเรียนบางคนที่ขาดแคลนทุนทรัพย์ไปเรียนที่วัด ถิ เฟือง งา นักเรียนที่อาศัยอยู่ในหมู่บ้าน 4 ตำบลอานเบียน กล่าวด้วยอารมณ์สะเทือนใจว่า "พ่อแม่ผมทำงานรับจ้างและไม่สามารถพาผมไปเรียนได้ การที่คุณบัชพาผมไปเรียนที่นั่นทำให้ผมมีความสุขมากที่ได้เรียนกับเพื่อนๆ"

ภาพลักษณ์ของท่านอาจารย์ดันห์ ซัม บัค เป็นสัญลักษณ์ของความพยายามในการอนุรักษ์และอนุรักษ์ภาษาและการเขียนภาษาเขมร พระสงฆ์ ชุมชน และรัฐบาล ล้วนมีส่วนร่วมในการเดินทางครั้งนี้ สมาคมพระสงฆ์และพระสงฆ์ผู้รักชาติประจำจังหวัดได้นำแนวทางต่างๆ มาใช้ในการฝึกอบรมและส่งเสริมครูสอนภาษาเขมร ขณะเดียวกันก็ประยุกต์ใช้เทคโนโลยีสารสนเทศเพื่อจัดทำตำราเรียนอิเล็กทรอนิกส์ เพื่อช่วยให้นักเรียนเข้าถึงได้ง่ายขึ้น ท่านอาจารย์ดันห์ ดง ประธานสมาคมพระสงฆ์และพระสงฆ์ผู้รักชาติประจำจังหวัด กล่าวว่า "จิตวิญญาณแห่งความภาคภูมิใจและความตระหนักในการอนุรักษ์ชาวเขมรคือปัจจัยสำคัญ ภาษาจะคงอยู่ได้ก็ต่อเมื่อมีการใช้ เคารพ และสืบทอด"

โรงเรียนมัธยมศึกษาตอนปลายชาติพันธุ์เชาถั่นยังจัดบทเรียนภาษาเขมร 3-4 ครั้งต่อสัปดาห์ เพื่อให้มั่นใจว่านักเรียนจะได้เรียนรู้ 100% บทเรียนเหล่านี้ไม่เพียงแต่สอนตัวอักษรเท่านั้น แต่ยังรวมถึงบทเรียนเกี่ยวกับจริยธรรมและวัฒนธรรมเขมร ซึ่งช่วยให้นักเรียนเข้าใจประเพณีประจำชาติ ปัจจุบันนักเรียนหลายคนสามารถอ่านและเขียนภาษาเขมรได้อย่างคล่องแคล่ว “ในบทเรียนภาษาเขมร ครูของโรงเรียนเน้นการสอนไวยากรณ์ คำศัพท์ และบทเรียนเกี่ยวกับจริยธรรมและวัฒนธรรมเขมร บทเรียนภาษาเขมรจะช่วยให้นักเรียนเข้าใจประเพณีวัฒนธรรมและประวัติศาสตร์ของชาติมากขึ้น” คุณแดนห์ ฮุง รองผู้อำนวยการโรงเรียนมัธยมศึกษาตอนปลายชาติพันธุ์เชาถั่นกล่าว

สภาประชาชนจังหวัดได้ผ่านมติที่ 13/2024/NQ-HDND ลงวันที่ 22 กรกฎาคม 2567 เพื่อสนับสนุนครูสอนภาษาเขมรในสถานประกอบการทางศาสนาในอัตรา 30,000 ดอง/บทเรียน ในแต่ละปี จังหวัดได้จัดสรรงบประมาณหลายร้อยล้านดองเพื่อซื้อตำราเรียนสองภาษา ผู้อำนวยการกรมชนกลุ่มน้อยและศาสนา ดานห์ ฟุก ยืนยันว่า "ด้วยนโยบายที่เป็นรูปธรรม การสอนและการเรียนรู้ของชนกลุ่มน้อยจึงมีประสิทธิภาพมากขึ้น อัตราการรู้หนังสือของประชาชนก็เพิ่มขึ้นด้วย"

“งานเขียนและภาษาคือจิตวิญญาณของชาติ การสูญเสียภาษาหมายถึงการสูญเสียรากเหง้า” คำพูดเรียบง่ายของพระเถระในอานซางเปรียบเสมือนคำเตือนอันลึกซึ้ง แม้ยุคสมัยใหม่จะกวาดล้างสิ่งเก่าๆ ออกไป แต่ยังคงมีเจดีย์ ครูบาอาจารย์ และศิษย์รุ่นต่อๆ มา ที่ยังคงรักษาภาษาประจำชาติไว้อย่างเหนียวแน่น เพื่อให้อัตลักษณ์ทางวัฒนธรรมเขมรยังคงเปล่งประกายอยู่ในใจของคนรุ่นใหม่

(โปรดติดตามตอนต่อไป)

บี. ทราน - ดี. ทาน - ที. แอลวาย