Nhiều phát hiện khoa học từ di chỉ khảo cổ Phan Hiệp

Sau hơn 1 tháng tiến hành khai quật, Tổ công tác đã mở 2 hố khai quật tại nơi phát lộ nhiều mảnh gốm và 1 hố thám sát với tổng diện tích 101m². Nhiều hiện vật xuất hiện ngay trên bề mặt là những mảnh gốm vụn, lẫn vài mảnh đá. Khi đào sâu xuống đã phát hiện 2 mộ táng.

Một mộ gồm: Nồi gốm miệng loe cao, chôn đứng; 1 nồi gốm nhỏ thân hình cầu; 5 hạt chuỗi thủy tinh hình trụ tròn, màu cam; 4 hạt chuỗi thủy tinh rất nhỏ hình cầu màu nâu đỏ. Mộ thứ hai chỉ còn phần đáy hình chỏm cầu của một chiếc vò, xương gốm pha sạn sỏi dày 1cm; 1 dọi xe chỉ hình nón cụt; khá nhiều hạt chuỗi thủy tinh hình cầu, hình bánh xe nhiều màu sắc.

Đợt khai quật cũng thu được một lượng hiện vật khá đa dạng, phong phú chất liệu, gồm: đồ đá, gốm, thủy tinh, đồng. Cụ thể, đồ đá có các loại phác vật rìu, bôn, đá có lỗ, vật đeo, chuỗi hạt mã não.

Đồ gốm chiếm số lượng nhiều nhất với gần 8.000 mảnh gốm các loại, đa phần vì vỡ vụn, bong tróc do tác động của thời tiết nên khó có thể phục dựng hình dạng ban đầu. Những mảnh vỡ này là thân, miệng, đế của các vật dụng hình nồi, vò, bình, bát, vò, chum. Hoa văn chủ đạo là văn chải, văn khắc vạch, in chấm bằng que nhiều răng.

Ngoài ra, còn thu được một số hiện vật gốm còn nguyên dáng gồm: 2 nồi gốm là gốm thô, màu xám, miệng loe, vai xuôi; 7 dọi xe chỉ gốm màu xám đỏ, nâu đỏ, đa số hình nón cụt, lỗ xuyên tâm nhỏ, không hoa văn.

Đồ thủy tinh có số lượng khá lớn với 2.000 hạt chuỗi các loại, có hình dạng và màu sắc khác nhau. Đồ đồng chỉ tìm thấy vài mảnh nhỏ và vài mảnh vỡ khả năng là chiếc vòng đồng nhỏ.

ThS. Nguyễn Mạnh Thắng, Trưởng phòng Nghiên cứu Sưu tầm - Bảo tàng Lịch sử Quốc gia nhận định, tuy chưa được như kỳ vọng ban đầu bởi sự không toàn vẹn của di tích do tác động của thời tiết và sự xâm hại của những thợ săn tìm cổ vật, nhưng cuộc khai quật đã thu được những thông tin khoa học quý giá, thu thập được sưu tập hiện vật khá phong phú.

Qua đó, có thể nhận thấy Phan Hiệp là một di tích mộ táng của cư dân Thời sơ kỳ đồ sắt, có khả năng là của cư dân Sa Huỳnh. Xem xét các loại hình hiện vật, kỹ thuật chế tác, di tích Phan Hiệp có niên đại nằm trong khoảng 2300 - 2200 năm cách ngày nay.

Bà Lê Thị Trúc Linh, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Lâm Đồng đánh giá cao kết quả đạt được của đợt khai quật. Đồng thời, nhấn mạnh các hiện vật khai quật được không còn là vấn đề lưu trữ, bảo tồn bảo tàng mà còn là những di sản quý để thế hệ sau nhìn vào, nghiên cứu, học tập.

Sở tiếp thu tất cả các đề xuất kiến nghị của tổ khai quật, đặc biệt sẽ đẩy mạnh việc quản lý bảo vệ di chỉ, di tích trước nguy cơ bị xâm lấn do đô thị hóa và các hoạt động dân sinh cùng nạn săn tìm cổ vật để bảo tồn và phát huy giá trị.