Hành tinh lang thang có thể hình thành mặt trăng riêng: Phát hiện mới từ kính viễn vọng JWST

DNVN - Một nghiên cứu công bố trên tạp chí Astronomy & Astrophysics đã mang đến phát hiện gây bất ngờ: những hành tinh khổng lồ trôi nổi tự do trong không gian - không gắn với bất kỳ ngôi sao nào – dường như vẫn có khả năng hình thành hệ thống mặt trăng của riêng chúng, giống như một phiên bản thu nhỏ của các hệ hành tinh.

Tạp chí Doanh Nghiệp•20/08/2025

JWST tiết lộ bí mật về những hành tinh lang thang

Dựa trên các quan sát bằng Kính viễn vọng Không gian James Webb (JWST), các nhà khoa học phát hiện nhiều hành tinh lang thang, mỗi hành tinh có khối lượng từ 5 đến 10 lần Sao Mộc, được bao quanh bởi những đĩa vật chất chứa tỷ lệ đáng kể silicat tinh thể. Đây là thành phần vốn thường xuất hiện trong các đĩa bụi quanh các ngôi sao mới sinh – nơi tiền thân của hành tinh được hình thành.

Nhà thiên văn học Aleks Scholz thuộc Đại học St Andrews (Anh), nhận định: “Những nghiên cứu này cho thấy các vật thể có khối lượng tương đương với các hành tinh khổng lồ có khả năng hình thành nên hệ hành tinh thu nhỏ của riêng chúng. Các hệ thống đó có thể giống Hệ Mặt Trời, nhưng nhỏ hơn tới 100 lần hoặc hơn. Liệu những hệ thống như vậy có thực sự tồn tại hay không vẫn còn phải chờ thời gian trả lời.”

Một số FFPMO đã được phát hiện trong đám mây hình thành sao phân tử Perseus.

FFPMO - lớp vật thể bí ẩn trong vũ trụ

Trong những năm gần đây, JWST đã giúp giới khoa học nhận diện một lớp vật thể chưa từng biết đến trước đây: các hành tinh trôi nổi tự do có khối lượng hành tinh (Free-Floating Planetary Mass Objects - FFPMO). Chúng có thể nặng tới 10 lần Sao Mộc, lơ lửng giữa những tinh vân dày đặc - vốn là “cái nôi” của nhiều ngôi sao.

Các FFPMO có thể hình thành từ sự nhiễu loạn hấp dẫn trong quá trình ra đời sao, khiến chúng bị “tách” khỏi hệ hành tinh sơ sinh, hoặc đơn giản là hình thành theo cơ chế tương tự như một ngôi sao nhỏ.

Dấu hiệu hình thành vệ tinh

Các quan sát trước đây từng hé lộ khả năng FFPMO được bao quanh bởi đĩa bụi quay, tương tự như các ngôi sao trẻ. Khi Mặt Trời sơ khai hình thành, đám mây tinh vân xung quanh bị hút vào và tạo thành một đĩa, sau đó chính từ đĩa này mà các hành tinh ra đời.

Để kiểm chứng, nhóm nghiên cứu do Belinda Damian, nhà vật lý thiên văn tại Đại học St Andrews, dẫn đầu đã sử dụng JWST để phân tích 8 FFPMO trong tinh vân Orion. Kết quả cho thấy trong các đĩa vật chất này có sự hiện diện của hạt hydrocarbon và silicat, cùng dấu hiệu kết tinh bụi - những yếu tố thường thấy trong quá trình hình thành hệ hành tinh quanh các ngôi sao trẻ.

Tiềm năng tạo nên “tiểu hệ mặt trăng”

Những phát hiện trên cho thấy trong tương lai, các FFPMO hoàn toàn có thể sở hữu mặt trăng, vành đai giống như Sao Mộc hay Sao Thổ. Đáng chú ý, cho đến nay, nhân loại vẫn chưa tìm thấy bằng chứng xác thực nào về sự tồn tại của một mặt trăng bên ngoài Hệ Mặt Trời.

Nhà khoa học Belinda Damian khẳng định: “Những khám phá này cho thấy các khối xây dựng nên hành tinh có thể tồn tại ngay cả quanh những vật thể chỉ nhỉnh hơn Sao Mộc một chút và trôi dạt một mình trong không gian. Điều đó có nghĩa là sự hình thành hệ hành tinh không chỉ giới hạn ở các ngôi sao, mà còn có thể diễn ra ở những hành tinh đơn lẻ.”

Phát hiện này không chỉ mở rộng hiểu biết về sự đa dạng của các cấu trúc trong vũ trụ, mà còn đặt ra câu hỏi lớn: liệu ngoài các hệ sao, những hành tinh lang thang này có thể trở thành “trung tâm” cho các tiểu hệ hành tinh mới - nơi tiềm ẩn khả năng có sự sống trong tương lai?

Nguồn: https://doanhnghiepvn.vn/cong-nghe/hanh-tinh-lang-thang-co-the-hinh-thanh-mat-trang-rieng-phat-hien-moi-tu-kinh-vien-vong-jwst/20250820025552265