Thông thạo mọi bước làm ra một chiếc quạt Chàng Sơn thủ công từ tấm bé, nghệ nhân Nguyễn Quang Hồng (thôn Chàng Sơn, xã Tây Phương, Hà Nội) từ tốn mà đầy tự hào kể về quy trình làm ra vật làm mát cầm trên tay, nhỏ xinh mà tinh xảo nức tiếng nhiều đời.
“Quạt nhỏ thôi mà cách làm rất cầu kỳ: cắt, ngâm tre thế nào để không mốc và mối mọt, chẻ nan sao cho đẹp đều, dán nan (hay còn gọi là phất quạt) sao để quạt có được hình bán nguyệt gọn gàng, rồi gập theo các nan cho ra hình một chiếc quạt hoàn chỉnh…”, ông Hồng vừa nói vừa xoè chiếc quạt trên tay ra, “Nhà tôi đã có 3 đời gắn bó với những chiếc quạt này”.
Qua thời gian, nghề truyền thống vẫn còn nhưng không còn nhiều hộ bám nghề nữa. Nhu cầu quạt cầm tay không giảm nhưng đòi hỏi nhiều hơn về cả chất lượng và số lượng, đặc biệt là phải có ngoại hình đẹp. Quyết tâm giữ lấy nghề, ông Hồng đầu tư những chiếc máy tiền tỷ về đặt tại xưởng mình.
“Trước đây, các hoạ tiết trên quạt được in thủ công bằng phương pháp in lưới truyền thống nên chủ yếu chỉ có hình các chữ thư pháp hoặc trang vẽ đơn giản trên giấy dó. Muốn quạt đẹp hơn thì phải có các hình trang trí đẹp và nhiều màu sắc, thế thì chất liệu làm quạt lại phải có sự thay đổi. Phương pháp in lưới cũ không thể đáp ứng được mà phải có sự cải tiến”, ông Hồng giải thích.
Muốn quạt đẹp và tinh xảo hơn nữa phải tạo ra các nan quạt nhiều hoa văn, hình dạng từ những nan tre thô. Làm ra cả nghìn chiếc nan có các chi tiết như đục lỗ, tạo sóng nước là điều dường như không thể. Trong khi nhờ chiếc máy cắt laser, chỉ vài phút ông Hồng đã cầm trên tay những chiếc nan quạt đều tăm tắp đủ hoạ tiết.
Giờ đây khách hàng đặt quạt không chỉ để làm mát mà còn dùng để làm quà tặng lưu niệm. Nếu không dùng máy móc không những không kịp để trả đơn hàng trăm, thậm chí hàng nghìn chiếc mà còn không đáp ứng nhu cầu thẩm mỹ của thiết kế riêng. Chiếc máy in kỹ thuật số sẽ đảm bảo giấy in quạt có màu sắc, hoạ tiết đúng với yêu cầu của khách hàng.
Máy in kỹ thuật số hoàn thành thì sẽ đến lượt máy ép chuyển nhiệt. Áp suất và nhiệt độ cao sẽ khiến hình ảnh từ giấy in bám chắc trên bề mặt chất liệu làm quạt như vải, lụa… Nhờ công nghệ này mà bất cứ hình gì khách hàng yêu cầu đều có thể được in trên mọi chất liệu mà không ảnh hưởng đến thiết kế ban đầu.
Tiếng thơm của quạt Chàng Sơn lưu truyền nhờ những chiếc quạt tỉ mỉ và tinh xảo, chất lượng lâu bền nhờ kỹ thuật phất quạt. Đây là bước máy móc không thể thay thế, đôi tay của những người thợ lành nghề sẽ hoàn thiện bước cuối để cho ra chiếc quạt thành phẩm.
“Cải tiến dùng máy móc nhưng chúng tôi vẫn giữ lại bước thủ công này. Sản phẩm quạt Chàng Sơn không những đẹp mà còn phải chất lượng, gìn giữ kỹ thuật làm nên danh tiếng của làng nghề”, ông Hồng vừa nói, vừa tỉ mỉ phết hồ dán nan quạt.
Từ đây, hàng chục nghìn chiếc quạt đã mang gió từ làng nghề Chàng Sơn đến với mọi miền Tổ quốc, xuất hiện từ các concert, sự kiện lớn nhỏ cho tới hiện diện ở thiên đường nhiệt đới Hawaii (Hoa Kỳ).
Mỗi thứ 7, các hội trường, nhà văn hóa trên địa bàn xã Phượng Dực (Hà Nội) lại sôi nổi không khí thảo luận, trao đổi về chủ đề vốn không quen thuộc với bà con nông dân, nghệ nhân làng nghề vùng ven đô: sử dụng AI tạo hình ảnh video quảng cáo, bán hàng livestream trên các sàn thương mại điện tử…
“Từ cuối năm 2023, chính quyền huyện Phú Xuyên (cũ) và chúng tôi đã phối hợp, tổ chức các lớp học chuyển đổi số cho bà con để phát triển kinh tế, phát huy lợi thế của địa phương có nhiều nghề truyền thống như mây tre đan, tò he, khảm trai…
Sau khi mô hình chính quyền hai cấp được đưa vào vận hành, những lớp học thế này vẫn tiếp tục được tổ chức để bà con tham gia”, chị Vũ Kim Oanh, một trong những chuyên gia tổ chức lớp học chia sẻ.
Từ các cụ nghệ nhân U70, U80 cho đến các hộ kinh doanh trẻ, trên tay ai cũng cầm chiếc điện thoại thông minh. Họ chăm chú lắng nghe, thực hiện thao tác theo hướng dẫn của chị Oanh và các cộng sự. Có người ghi chép bằng sổ, cũng có người dùng máy tính bảng, laptop ghi lại các kiến thức, kinh nghiệm để về áp dụng.
Ban đầu, bà con còn bỡ ngỡ khi nghe đến CapCut, ChatGPT, các sàn thương mại điện tử… Nhưng chỉ sau vài buổi học, ai nấy đều có những hiểu biết, kỹ năng cơ bản để sử dụng các phần mềm, dùng prompt đúng chuẩn để tạo ra các nội dung, hình ảnh, thậm chí cả video để quảng cáo sản phẩm của mình.
“Mục đích lớn nhất của cả địa phương và chúng tôi là giúp bà con có thể sử dụng các ứng dụng, phần mềm trí tuệ nhân tạo để bán hàng và quảng cáo, sử dụng các sàn thương mại điện tử ngay ở chính cơ sở kinh doanh, sản xuất các sản phẩm thủ công mỹ nghệ của mình”, chị Oanh nói.
Ngoài hướng dẫn cách sử dụng AI để làm nội dung, hình ảnh, video hay kinh nghiệm bán hàng online, các buổi học còn giúp bà con địa phương nắm bắt được một xu hướng bán hàng bằng hình thức livestream.
Trong nhiều buổi, bà con trực tiếp mang sản phẩm, thực hành livestream ngay sau buổi học.
Hai vợ chồng anh Doãn Minh Mạnh và chị Trần Thị Như (xã Phượng Dực) làm các sản phẩm mây tre đan thủ công. Chị Như nhiều lần muốn thử hình thức livestream bán hàng nhưng chưa đủ tự tin vì chưa biết phương pháp. Biết có lớp học, chị cùng chồng tham gia, chủ động mang sản phẩm đến và đăng ký thực hành livestream.
Nâng niu trên tay sản phẩm giỏ mây được làm thủ công, anh Mạnh bắt đầu phiên live bằng cách kể lại câu chuyện nguồn gốc của nghề mây tre đan quê hương. Không khí sôi động hẳn lên khi phần bình luận phiên live có nhiều người muốn xem sản phẩm chi tiết hơn. Rồi tiếng cổ vũ “chốt đơn” được reo lên khi anh chị đã có đơn hàng đầu tiên được bán ra.
Cách xã Phượng Dực 50 km, làng gốm Bát Tràng cũng có những thay đổi mạnh mẽ trong cách bán hàng. Nhiều hộ kinh doanh tại đây cũng đã đưa những sản phẩm của mình lên các sàn thương mại điện tử và livestream bán hàng.
Bên cạnh các mặt hàng gốm gia dụng hay dùng làm vật liệu xây dựng, các sản phẩm gốm thủ công mỹ nghệ cầu kỳ, tinh xảo có giá trị dùng để trang trí, vật phong thuỷ được nhiều người quan tâm. Chỉ sử dụng hình ảnh để giới thiệu sản phẩm là chưa đủ, các video trực tiếp, trực quan sẽ giúp người mua tham khảo và dễ lựa chọn hơn.
Vừa kế thừa các kỹ thuật nung gốm, tráng men của ông cha, vừa thử nghiệm tạo ra các hoa văn trên gốm cầu kỳ, đẹp mắt, ông Phùng Minh Hợp, chủ một xưởng gốm ở Bát Tràng càng mong muốn người xem không chỉ mua hàng mà còn hiểu được câu chuyện văn hoá đằng sau mỗi bông hoa, mỗi bức vẽ điển tích trên sản phẩm gốm.
“Mỗi sản phẩm gốm đều là một tác phẩm nghệ thuật có hồn riêng. Để người mua được chiêm ngưỡng và hiểu hết về sản phẩm thì phải livestream, vừa quảng cáo, vừa kể lại các câu chuyện về cách sản phẩm ấy ra đời như thế nào”, ông Hợp nói.
Vậy là từ năm ngoái, xây dựng các trang mạng xã hội như Facebook, TikTok và livestream bán hàng trở thành một đầu việc quan trọng trong xưởng của ông Hợp. Tranh thủ khoảng thời gian mọi người lướt điện thoại nghỉ ngơi mỗi tối, đèn livestream lại sáng lên, anh Dương Gia Hào sẽ là người kể lại những câu chuyện trên gốm.
“Qua livestream, khách hàng ở các tỉnh thành khác cũng có thể quan sát và đặt mua sản phẩm. Có những buổi tôi livestream đến tận nửa đêm, có khi chốt được 30 sản phẩm”, anh Hào chia sẻ.
Những người cao tuổi, nghệ nhân lâu năm đã không nằm ngoài xu hướng chuyển đổi số thì lớp truyền nhân trẻ lại càng tham gia sôi nổi, thổi làn gió tươi trẻ hơn vào những sản phẩm quen thuộc của làng nghề.
Tốt nghiệp đại học chuyên ngành kinh tế, Nguyễn Thành Long (con trai nghệ nhân Nguyễn Quang Hồng) trở về quê hương, tiếp tục vận hành xưởng quạt. Cùng với 2 cô bạn cùng quê, nhóm bạn xây dựng kênh TikTok, vừa quảng cáo cho xưởng nhà, vừa tôn vinh nghề làm quạt Chàng Sơn .
Biết đến xưởng của Long thông qua mạng xã hội, nhiều sự kiện, tổ chức đã liên hệ với Long để đặt làm thêm nhiều mẫu quạt được thiết kế riêng, đưa gió quạt Chàng Sơn đến khắp các sự kiện lớn nhỏ. Gần đây nhất, nhiều mẫu quạt cờ đỏ sao vàng được nhiều tổ chức, sự kiện đặt để chuẩn bị kỷ niệm 80 Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9.
“Chỉ nói riêng một sự kiện gần đây, họ đã đặt chúng tôi làm đến 1200 chiếc quạt cho các bạn tham gia concert Quốc gia”, Long kể chuyện.
Workshop nặn, tô vẽ gốm là hoạt động sáng tạo mới ở Việt Nam. Không chỉ làm ra những sản phẩm gốm có tính cá nhân hoá, những người tham gia, đặc biệt là các gia đình, các bạn trẻ có thêm lựa chọn để tham quan, trải nghiệm văn hoá tại làng gốm Bát Tràng.
“Chúng tôi lựa chọn quảng cáo workshop của mình thông qua các mạng xã hội như TikTok, Instagram, Facebook. Qua các video ngắn ghi lại các trải nghiệm tự tay nặn gốm, tô vẽ, người xem dễ dàng biết được cách mô hình này hoạt động ra sao và lựa chọn đến để thư giãn, giải trí, tìm hiểu văn hoá Bát Tràng”, anh Lê Đình Tùng, chủ một cơ sở về văn hóa, trải nghiệm gốm Bát Tràng chia sẻ.
Không cần quay dựng hay xây dựng kịch bản nội dung cầu kỳ, những video ngắn ghép nhạc nhẹ nhàng cũng đem lại hiệu quả. Giới thiệu một thành phẩm gốm xinh xắn hay cảnh gia đình, bạn bè cùng nhau trải nghiệm, các video trên TikTok cũng tạo ra sự viral hiệu quả.
“Nhiều người đến với workshop của chúng tôi cũng sẽ biết được quy trình để làm ra một sản phẩm gốm truyền thống. Tham gia hoạt động này cũng là tham gia vào các hoạt động văn hoá, tôn vinh nghề làm gốm Bát Tràng”, anh Tùng nói thêm.
Ngày càng có nhiều các sản phẩm thủ công, trải nghiệm làng nghề được phủ lên một chiếc áo mới trẻ trung, hiện đại hơn nhưng không hề mất đi sự tôn vinh, trân trọng các di sản cha ông để lại. Tận dụng sự lan tỏa nhanh chóng của các nền tảng, những truyền nhân đưa con sóng hướng về truyền thống ngày càng đi xa.
Nguồn: https://dantri.com.vn/cong-nghe/ca-lang-hoc-livestream-gen-z-so-hoa-di-san-quyet-giu-tinh-hoa-nghe-viet-20250818200530880.htm
![[Ảnh] Dự án nút giao thông An Phú kết nối cao tốc Thành phố Hồ Chí Minh-Long Thành-Dầu Giây chậm tiến độ](https://vstatic.vietnam.vn/vietnam/resource/IMAGE/2025/8/21/1ad80e9dd8944150bb72e6c49ecc7e08)
Bình luận (0)